Dünya Edebiyatının Başyapıtlarından Biri: Vadideki Zambak

 

Bazı romanlar yazıldıkları dönemin çok ötesine hitap eder. Hem yazıldıkları çağı anlattıkları gibi hem de gelecek nesillere biçim, üslup ve duygu olarak yol gösterirler. Bir dünya başyapıtı yazmak kolay bir iş olmadığı gibi yazılan bir eserin dünya edebiyatında yer bulması zamanın karar verebileceği bir olgudur. İşte tüm bunlara sahip olan kitaplardan biri Honore de Balzac’ın Vadideki Zambak adlı romandır. Eser İnsanlık Komedyasının ‘’Taşra Yaşamından Sahneler’’ bölümden bir roman olarak karşımıza çıkar.  Kitap ilk olarak o zamanın Fransız gazetelerinden Revue Paris’te 1835 yılında tefrika edilerek yayınlanmıştır. Bundan 1 yıl sonra yani 1836 tarihinde ise roman tamamlanmıştır.

Bu romanı başyapıt yapan birçok öge vardır elbette. Yazarı kendi yaşamından bölümler içermesinin yanında romanlarının arasında en titiz çalışmayı yaptığı kitap olması da onu değerli yapan ögelerden biridir sadece. On dokuzuncu yüzyıl da ortaya çıkan iki büyük akım olan romantizm ve realizm akımının olduğu dönemde bu roman yayımlanır. Dönemdeki akımlardan romantizm akımını yansıtan bir eser olarak görülse de eser anlattığı aşk temalı konusunu da derin bir gerçeklik kazandırmıştır. Evet, kitap bir aşk romanı olarak karşımıza çıkar. Fakat salt tek temalı ya da tek boyutu olan bir aşk değildir. Acı, özlem, sevgi dışında bir toplumun iç yüzünü anlatır.

Devrim Sonrası Bir Roman

Konu olarak literatürler de aşk romanı olarak geçmektedir. Bu büyük ustanın eserini basit bir tanımla adlandırılmak doğru olmaz. Asıl neyin anlatıldığına veya anlatılmak istenildiğine bakalım. Kitap 1809-1836 yıllarında Fransa’da bir soylu ailenin oğlunun başından geçenleri anlatır. Ailenin en küçüğü olan Felix eğitimi için Paris’e gider. Fakat siyasi olayların baş göstermesi ile babasının yaşadığı Tours kentine geri döner. Burada katıldığı bir baloda Madam da Mortsauf ile karşılaşır. Gördüğü anda adeta büyülenen ve âşık olan genç adam sonraki günlerde yorgun, endişeli tavırlar sergilemeye başlar.

Oğlunun bu durumunu gören anne dinlemesi için vadideki büyük ve görkemli bir şatosu olan arkadaşının yanına gönderir. Orada, balodaki kadınla tekrar karşılaşan Felix ona aşkını anlatır. Fakat kadın evli ve iki çocuklu olduğunu onun için delikanlının kendisine teyzesi gibi davranmasını ister. Ve teyzesinin ona verdiği Henriette ismiyle hitap etmesini söyler. Bundan sonra hikâye bu imkânsız aşkın çevresinde gelişir. Artık Felix için Henriette vadide açan eşsiz bir zambak gibidir.

Fransız devriminden sonra yazılan Vadideki Zambak devrimin toplumdaki insanları nasıl etkilediğini, aristokratlar ile halk arasında derin ayrımı da gözler önüne sermektedir. Her sınıftan insanın bulunduğu romanda realizm unsurları göze çarpar. Bu unsurlardan en iyi örnek ise Felix ve Henriette aşklarını sadece duygularının peşinden gitmeyerek ortak acılardan beslenip erdemli bir sevgi yaşamaya çalışmasıdır. Birbirini seven iki insanın birbirinin iyiliğini isteyen ve bunun için çabalayan bir aşk sunar Balzac bizlere. Kendisi de ailesiyle sorunlar yaşayan yazar kitapta yarattığı karakterin de benzer bir durum yaşadığını aktarmıştır.

Dünya Edebiyatındaki Önemi

Her başyapıt gibi Balzac’ın bu eseri de dünya ve Türk edebiyatında önemli bir yere sahiptir. Elbette bir kitabın başyapıt olmasını sadece yazarı ve yazdıkları değil üzerinden geçen seneler belirler diye demiştik önceden. Vadideki Zambak ilk basıldığında çok da ilgi görmez. Hatta oldukça az bir sayıda satış yapar. Yazar bunu kiliseye gitmemesi, yayınevinin kendisine karşı içten beslediği kin vb. durumlara bağlar. Kendi yapıtına oldukça güvenen Balzac’ı zaman haklı çıkaracaktır. Sonraları bu eser yazarın en çok okunan ve sevilen romanı olur. Soylu kişilerin önceleri platonik sonra karşılıklı ama günaha bulaşmadan yaşadığı bir aşkı anlatan hikâye dünya çapında ünlenir.

Türk edebiyatında da başarılı çevirileri yapılan kitap Milli Eğitim Bakanlığı’nın yayınladığı 100 temel eseri içinde yer almaktadır. Dünyanın en ünlü aşk romanları arasında gösterilmekle birlikte yazarın bilinen 85 romanından biridir. Hikâyelerin de yarattığı karakter ile yaşayan Balzac onlarla heyecanlanmış, onlarla yaşamış usta bir romancıdır. Gerçekliği kimi zaman yüzümüze vurmuş kimi zamanda ise okuyucunun görmesine ve sezgisine bırakmıştır. Realizm akımının önemli temsilcilerinden olan yazar dönemin de çeşitli eleştireler de alsa ortaya koyduğu eserler ile herkese nasıl bir usta romancı olduğunu göstermiştir. Bu usta kalemin dünyaca ünlü eserine ve birçok güncel kitaba https://www.kitapgonder.com web sitesini ziyaret ederek en uyguna ve hızlı bir şekilde sipariş ederek ulaşabilirsiniz.